Tezos là một mạng blockchain Proof of Stake (PoS) mã nguồn mở hỗ trợ các giao dịch ngang hàng (P2P) giữa những người tham gia mạng và hợp đồng thông minh. Nó tiên phong về mô hình quản trị phi tập trung, hiện là mô hình quản trị được ưa chuộng nhất trong ngành công nghiệp blockchain. Mạng chính của Tezos ra mắt vào tháng 9 năm 2018 sau đợt phát hành tiền xu lần đầu (ICO) với kỷ lục 228 triệu đô la.
Tezos, còn được gọi là blockchain “tự sửa đổi”, cho phép người dùng đảm nhận các vai trò nổi bật trong hệ thống quản trị của nó. Đồng thời, mạng đã xây dựng một giải pháp thân thiện với môi trường hơn để đạt được sự đồng thuận trên toàn mạng khi xác thực các giao dịch và thực hiện các hoạt động liên quan đến quản trị.
Các đề xuất thay đổi có thể được đưa ra bởi bất kỳ người tham gia mạng nào, miễn là họ đặt cược (hay còn được gọi là "bake" trong hệ sinh thái Tezos) tối thiểu 6.000 mã thông báo XTZ trong một hợp đồng thông minh, sau đó được "các baker" của cộng đồng bỏ phiếu. Mỗi đề xuất đều phải trải qua ba vòng bỏ phiếu trước khi được kiểm tra độ an toàn trên mạng thử nghiệm. Nếu đề xuất đó vượt qua bài kiểm tra và vẫn có đa số phiếu bầu vào cuối thời hạn bỏ phiếu thì nó sẽ được thêm vào mạng chính.
Mục tiêu của hệ thống quản trị này là cho phép mạng hoạt động theo cách phi tập trung hơn so với các mạng blockchain thông thường khác bằng cách yêu cầu những người tham gia mạng bỏ phiếu cho các quyết định thay đổi quan trọng trước khi triển khai. Hơn nữa, một hệ thống quản trị như vậy có thể làm giảm khả năng blockchain bị phân nhánh.
Giá và mã thông báo XTZ
XTZ là một loại tiền tệ lạm phát không có giới hạn nguồn cung. Khoảng 80 mã thông báo XTZ mới sẽ được phát hành mỗi phút, khiến tỷ lệ lạm phát hàng năm rơi vào khoảng 5,4%. Do ngày càng có nhiều mã thông báo được thêm vào nguồn cung nên giá XTZ có thể sẽ giảm dần theo thời gian. Để tránh việc này xảy ra, đội ngũ đã đưa ra các phương pháp để loại bỏ vĩnh viễn XTZ khỏi nguồn cung lưu thông.
Đáng chú ý, giao thức sẽ cắt giảm và đốt một phần hoặc toàn bộ vốn đặt cược của các baker khi bị phát hiện có hành động vi phạm. Hơn nữa, XTZ sẽ bị đốt bất cứ khi nào tài khoản KT1 hoặc hợp đồng thông minh nắm giữ XTZ được ủy quyền được tạo ra.
Mặc dù XTZ đang lưu hành với một số lượng lớn mã thông báo nhưng chỉ một số lượng nhỏ mã thông báo XTZ được cung cấp cho công chúng vì gần 80% mã thông báo XTZ đang lưu hành đã bị khóa để kiếm phần thưởng đặt cược kể từ tháng 4 năm 2021.
Phân phối XTZ
Sau khi ra mắt mạng chính Tezos, tổng cộng 763.306.929,68 mã thông báo XTZ đã được phát hành và phân phối như sau:
- 79,59 phần trăm nguồn cung được chia cho những người tham gia ICO
- 0,41 phần trăm dành cho những người ủng hộ sớm, cố vấn, nhà thầu và người hỗ trợ
- Dynamic Ledger Solution đã có được 10% nguồn cung
- 10 phần trăm đã được chuyển đến Tezos Foundation
Về những người sáng lập
Tezos được thành lập bởi Arthur và Kathleen Breitman, một cặp vợ chồng làm việc trong lĩnh vực tài chính. Arthur là người có background về toán và khoa học máy tính, ông đã từng làm việc trong lĩnh vực tài chính định lượng tại Morgan Stanley, còn Kathleen là cố vấn quỹ phòng hộ. Tezos được bộ đôi này đề xuất vào năm 2014 và phát triển thông qua Dynamic Ledged Solutions Inc, một công ty khởi nghiệp được thành lập vào năm 2015, để phát triển nền tảng Tezos.
Tezos Foundation được thành lập vào năm 2016 với sự trợ giúp của Johann Gevers để hỗ trợ thúc đẩy và phát triển blockchain Tezos. Vào tháng 6 năm 2017, Brietmans đã hợp tác với Tezos Foundation tiến hành một trong những ICO thành công nhất từ trước đến nay. Đến cuối ICO, dự án đã huy động được khoảng 232 triệu USD Bitcoin và Ethereum. Tuy nhiên, việc phân phối mã thông báo cho các nhà đầu tư mất nhiều thời gian hơn dự kiến do một loạt tranh chấp nội bộ giữa Breitmans và Johann Gevers, chủ tịch lúc bấy giờ của Tezos Foundation.
Vào tháng 9 năm 2018, sau khi Gevers và một thành viên hội đồng quản trị khác của Tezos Foundation từ chức, phiên bản mạng chính của blockchain Tezos đã được ra mắt.
Kể từ khi chính thức đi vào hoạt động vào năm 2018, Tezos đã tìm cách hợp tác với các công ty và thương hiệu tiền điện tử nổi tiếng trong cộng đồng những người dùng internet. Một trong những mối quan hệ đối tác nổi bật nhất của Tezos là sự hợp tác với McLaren Racing. Vào tháng 6 năm 2021, McLaren Racing thông báo rằng Tezos đã trở thành đối tác blockchain chính thức của họ. Đội đua mô tô Anh này tiết lộ kế hoạch tạo ra trải nghiệm thú vị cho người hâm mộ thông qua công nghệ NFT do Tezos cung cấp.
Ngoài quan hệ đối tác với McLaren Racing, Tezos còn đạt được các thỏa thuận với các thương hiệu nổi tiếng khác như Red Bull, Manchester United, Ubisoft và Team Vitality.
Điểm nổi bật của Tezos
Nâng cấp Tenderbake
Blockchain Tezos đã được nâng cấp đáng kể vào tháng 4 năm 2022. Bản nâng cấp Ithaca 2 đã thay đổi thuật toán đào của giao thức blockchain, từ “Emmy” sang “Tenderbake” mới lấy cảm hứng từ Tendermint, với mục tiêu rút ngắn thời gian khối, tăng tốc giao dịch và giúp các ứng dụng chạy trơn tru hơn trên nền tảng. Ithaca 2 cũng bao gồm các tính năng có khả năng mở rộng mạng mới như các rollup cho Máy ảo Ethereum (EVM) và khả năng tương thích WebAssugging. Việc nâng cấp cũng giảm số lượng mã thông báo XTZ cần thiết để trở thành baker, từ 8.000 xuống còn 6.000.
Tích hợp Rarible
Rarible, một trong những thị trường mã thông báo không thể thay thế (NFT) lớn nhất thế giới, đã tích hợp nền tảng của nó với blockchain Tezos vào tháng 12 năm 2021, biến Tezos trở thành blockchain thứ ba được tích hợp với nó. Các NFT gốc Tezos hiện có thể được giao dịch trên Rarible nhờ sự tích hợp này. Để kỷ niệm sự kiện này, Rarible và Tezos đã ra mắt bộ sưu tập NFT đầu tiên có tên là Blazing Futures.
Tài trợ Manchester United
Vào ngày 10 tháng 2 năm 2022, câu lạc bộ bóng đá châu Âu Manchester United, một trong những câu lạc bộ bóng đá lớn nhất thế giới, đã công bố thỏa thuận tài trợ kéo dài nhiều năm với Tezos. Theo đó, tên thương hiệu Tezos sẽ xuất hiện trên nhiều bộ dụng cụ tập luyện của đội bóng này. Hợp đồng này được cho là trị giá 27 triệu USD mỗi năm. Tezos trước đây đã ký các thỏa thuận tương tự với McLaren Racing của Formula One và New York Mets của Major League Baseball.
