ZKsync là một rollup zero-knowledge (ZK) Layer-2 được thiết kế để mở rộng quy mô mạng lưới Ethereum và giảm chi phí giao dịch trên blockchain. Rollup ZK (nền của nền tảng này) là một giao thức phi tín nhiệm cho phép người xác thực xác nhận tính xác thực của giao dịch mà không tiết lộ bất kỳ thông tin nào về giao dịch. Do đó, giao thức bảo vệ quyền riêng tư và bảo mật của người dùng trên mạng lưới, đồng thời hỗ trợ xử lý giao dịch nhanh và rẻ hơn.
Được xây dựng bởi Matter Labs, ZKsync là chuỗi zkEVM (Máy ảo Ethereum) đầu tiên. Theo đội ngũ dự án, chuỗi này được thiết kế để “có giao diện như Ethereum”, nhằm giúp đơn giản hóa việc áp dụng. Trong khi đó, cũng như Ethereum, hợp đồng thông minh được viết bằng ngôn ngữ hợp đồng thông minh Solidity và Vyper, có thể được gọi thông qua cùng một ứng dụng khách như các chuỗi tương thích EVM khác.
Cách thức hoạt động của ZKsync ra sao?
ZKsync áp dụng công nghệ ZK, một phương pháp mã hóa được dùng để xác nhận bằng chứng tuyên bố, đồng thời che giấu mọi thông tin về chính tuyên bố đó. Hãy coi công nghệ này giống như một chiếc căn cước công dân giúp xác nhận bạn là người lớn mà không tiết lộ tuổi, tên hoặc bất kỳ thông tin cá nhân nào khác.
Các rollup ZK giúp cải thiện khả năng mở rộng của blockchain Ethereum bằng cách thực hiện tính toán và xác định tính offchain. Giải pháp gộp các giao dịch lại với nhau ở Layer 2 trước khi chúng được đăng trên Layer-1. Phương pháp này cho phép người dùng hưởng lợi từ tất cả ưu điểm bảo mật của mạng lưới Ethereum cơ sở nhưng với thông lượng cao hơn và phí thấp hơn.
ZKsync tương thích với EVM và hầu hết mọi hợp đồng thông minh được viết cho EVM sẽ được nền tảng này hỗ trợ. Điều đó nghĩa là hầu hết các dự án có thể được di chuyển sang mạng mà không cần sửa đổi gì nhiều.
Tại sao ZKsync lại quan trọng?
ZKsync giúp giải quyết một trong những hạn chế cấp bách nhất của mạng lưới Ethereum – khả năng mở rộng. Thông lượng giao dịch tương đối hạn chế của Ethereum có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn mạng trong thời gian có nhu cầu cao, một vấn đề chỉ trở nên phức tạp hơn khi có nhiều người dùng sử dụng mạng hơn. Trong khi đó, tình trạng tắc nghẽn có thể dẫn đến phí gas cao, khiến các giao dịch và tương tác với các ứng dụng phi tập trung trở nên tốn kém. Độ trễ cao là một thách thức khác ảnh hưởng đến hiệu suất của mạng lưới vì các giao dịch thường được xác nhận trong khoảng thời gian tương đối chậm từ 13 đến 15 giây.
Việc sử dụng công nghệ ZK của ZKsync giúp giảm bớt những hạn chế này, đồng thời mang tới một nền tảng giúp duy trì tính bảo mật mạnh mẽ và khả năng sử dụng quen thuộc của Ethereum. Về lý thuyết, điều này sẽ khuyến khích nhiều nhà phát triển hơn áp dụng Ethereum, tăng cường sức hấp dẫn của mạng lưới tại thời điểm các giải pháp cạnh tranh tiếp tục ra mắt.
Giá và tokenomics của ZK
Token ZK có tổng cung lưu hành là 21 tỷ. Vào tháng 6/2024, một đợt airdrop đã được hoàn thành để phân phối 17,5% nguồn cung token cho cộng đồng của dự án. Trong số khoảng 3,6 tỷ token được báo cáo đã được airdrop tới 695.232 ví, 89% thuộc về những người đã giao dịch trên ZKsync – mặc dù tiêu chí chính xác chưa được công bố – với 11% thuộc về những người đóng góp cho hệ sinh thái. Điều này bao gồm các dự án gốc ZKsync, cộng đồng onchain và các nhà xây dựng. Trong khi đó, 49,1% nguồn cung ZK được cho là sẽ được phân phối thông qua "sáng kiến hệ sinh thái", còn 17,2% sẽ đến tay các nhà đầu tư và 16,1% sẽ được phân bổ cho các thành viên Matter Labs.
Do thiếu tính thanh khoản nên ZK không có giá kể từ đợt airdrop token ZK vào tháng 6/2024. Tuy nhiên, dựa trên futures trước khi ra mắt hiện có ở Aevo, các hợp đồng vĩnh cửu ZK có vẻ sẽ được giao dịch ở mức khoảng $0,22.
Giới thiệu về nhà sáng lập ZKsync
ZKsync được phát triển bởi nhà phát triển blockchain Matter Labs có trụ sở tại Berlin. Công ty được thành lập vào năm 2018 bởi Alex Gluchowski và Alex Vlasov, và lần đầu triển khai ZKsync trên một mạng thử nghiệm kín vào tháng 12/2021. Nền tảng này được cung cấp công khai trên mainnet vào ngày 24/03/2023.
Đội ngũ Matter Labs, bao gồm các kỹ sư, nhà nghiên cứu và chuyên gia kỹ thuật, đã nêu rõ trọng tâm của mình là rút lại các giới hạn về khả năng mở rộng blockchain thông qua công nghệ zk và phát triển nguồn mở. Tổ chức này đang nỗ lực hướng tới sự xuất hiện phổ biến của các blockchain công cộng và được hỗ trợ bởi nhiều nhân tố lớn trong ngành, trong đó có Ethereum Foundation.
